Tranh Đông Hồ – Đàn Lợn Âm Dương – Dong Ho Art & Culture of Vietnam

Bức tranh “Đàn lợn âm dương” của dòng tranh dân gian Đông Hồ là một tác phẩm nghệ thuật độc đáo, mang đậm giá trị văn hóa truyền thống của người Việt. Để phân tích bức tranh này một cách chuyên nghiệp, chúng ta cần xem xét trên nhiều khía cạnh:

1. Giá trị thẩm mỹ và kỹ thuật:

• Đường nét:
  • Các đường nét trong tranh Đông Hồ thường đơn giản, khỏe khoắn, thể hiện sự mộc mạc, chân chất của người dân lao động. Trong “Đàn lợn âm dương”, hình ảnh đàn lợn được vẽ với những đường cong mềm mại, tạo cảm giác no đủ, tròn trịa.
  • Đặc biệt, chi tiết xoáy âm dương trên lưng lợn được thể hiện rõ ràng, thể hiện sự sáng tạo độc đáo của người nghệ nhân.
• Màu sắc:
  • Màu sắc trong tranh Đông Hồ thường tươi sáng, rực rỡ, được làm từ các nguyên liệu tự nhiên. Trong “Đàn lợn âm dương”, các màu sắc được phối hợp hài hòa, tạo nên một bức tranh sinh động, vui tươi.
• Bố cục:
  • Bố cục của tranh Đông Hồ thường đơn giản, rõ ràng, thể hiện sự gần gũi với đời sống thường ngày. Trong “Đàn lợn âm dương”, đàn lợn được sắp xếp cân đối, tạo cảm giác hài hòa, ấm cúng.

2. Giá trị văn hóa và ý nghĩa biểu tượng:

• Biểu tượng của sự no đủ, phồn thịnh:
  • Trong văn hóa Việt Nam, lợn là biểu tượng của sự no đủ, phồn thịnh, sung túc. Hình ảnh đàn lợn trong tranh thể hiện ước mong về một cuộc sống ấm no, hạnh phúc của người dân.
• Biểu tượng của âm dương hòa hợp:
  • Chi tiết xoáy âm dương trên lưng lợn thể hiện quan niệm về sự cân bằng âm dương trong vũ trụ. Đây là một triết lý sâu sắc của văn hóa phương Đông.
  • Hình ảnh lợn mẹ lợn con còn thể hiện tình cảm gia đình ấm áp, sự sinh sôi nảy nở.
• Giá trị giáo dục:
  • Bức tranh “Đàn lợn âm dương” còn mang giá trị giáo dục về tình mẫu tử, sự đoàn kết, gắn bó trong gia đình.

3. Giá trị lịch sử và xã hội:

• Phản ánh đời sống nông nghiệp:
  • Tranh Đông Hồ gắn liền với đời sống nông nghiệp của người dân Việt Nam. Hình ảnh đàn lợn trong tranh phản ánh cuộc sống gần gũi với thiên nhiên, với các loài vật nuôi trong gia đình.
• Thể hiện tinh thần lạc quan, yêu đời:
  • Mặc dù cuộc sống còn nhiều khó khăn, nhưng người dân Việt Nam vẫn luôn giữ tinh thần lạc quan, yêu đời. Điều này được thể hiện rõ nét qua những bức tranh Đông Hồ tươi vui, sinh động.

Tạp chí môi trường có phân tích hay có thể tham khảo:

Nói đến tranh vẽ về lợn, không thể không kể đến bức tranh “Đàn lợn âm dương” – Tranh Lợn đàn, thể hiện đàn lợn con đang quây quần bên Lợn mẹ, mỗi con mỗi dáng vẻ: Con muốn trèo lên lưng, con muốn rúc vào bụng mẹ, các con khác đang hướng vào mầm lá khoai để ăn… với bố cục khỏe, giản dị, giàu chất trang trí cách điệu, mà đậm đà tính hiện thực. Chứa đựng ước muốn của người nông dân về tăng gia sản xuất, về cuộc sống sung túc, đông vui hòa thuận, hạnh phúc, con cháu đầy đàn.

Ngoài ra, tranh lợn còn có:  Lợn độc,  Lợn ăn dáy – tất cả đều béo mũm mĩm. Những bức tranh lợn được diễn tả bằng ngôn ngữ ước lệ nhưng các nghệ nhân đã quan sát rất kỹ, nguyên mẫu, đó là giống lợn ỷ thuần chủng. Giống lợn này màu đen hoặc lang hồng, lưng võng, bụng xệ, trên thân thường có những đám lông mọc thành khoáy tròn. Theo kinh nghiệm của nhà nông, con lợn nào mà trên lưng có dải lông mọc khác chiều với chỗ khác thì đó là giống tốt. Điều này đã được các nghệ nhân nhấn mạnh bằng một vệt màu sẫm. Để làm nổi bật cái má và phần đùi nung núc mỡ, họa sỹ vẽ hẳn một mảng màu hình lưỡi liềm. Điều thú vị nữa là cái mũi, nếu nhìn nghiêng – để trông thấy cả mình con lợn thì không thể trông thấy hai lỗ mũi của nó. Ở đây, tác giả đặt điểm nhìn từ cả phía bên cạnh lẫn phía trước, vì vậy, thể hiện được rõ cái “mõm gầu giai” của con lợn. Chúng ta thấy rõ những tranh lợn này có mối liên hệ với tục nuôi lợn thờ ở Niệm Thượng, Từ Sơn (Bắc Ninh). Dù thời gian trôi đi, các bản khắc có thể mòn, sứt nét, hư hỏng, hay nhiều nghệ nhân đã khắc những bản mới, nhưng một điểm bất biến ở tranh lợn là: Trên mỗi con đều có hai cái khoáy được thể hiện bằng biểu tượng âm dương.

Từ xa xưa,con người ở phương đông, qua trải nghiệm cuộc sống đã đúc rút ra triết lý âm dương. Ban đầu là những khái niệm rất cụ thể: Giống cái – âm, giống đực – dương, Đất – âm (biểu tượng là hình vuông), Trời – dương (biểu tượng là hình tròn), dần dần người ta đã suy ra nhiều cặp đối lập phổ biến khác: Phía Bắc, lạnh – thuộc âm, phía Nam, nóng – thuộc dương; mùa đông – âm, mùa hè – dương; Đêm – âm, ngày – dương và còn rất nhiều cặp âm dương khác: Mềm – cứng; Tĩnh – động; Chậm – nhanh; Tối – sáng; Đen – đỏ; Thấp – cao… Về sau, người ta lại phát hiện ra những quy luật cơ bản của nguyên lý âm dương: Không có gì hoàn toàn âm hoặc hoàn toàn dương, trong âm có dương, trong dương có âm. Âm và dương luôn gắn bó mật thiết với nhau, vận động và chuyển hóa cho nhau, âm phát triển đến cùng cực thì chuyển thành dương; dương phát triển đến cùng cực thì chuyển thành âm.

Tóm lại, bức tranh “Đàn lợn âm dương” là một tác phẩm nghệ thuật độc đáo, mang đậm giá trị văn hóa truyền thống của người Việt. Bức tranh không chỉ có giá trị thẩm mỹ cao, mà còn chứa đựng nhiều ý nghĩa biểu tượng sâu sắc, phản ánh đời sống và tinh thần của người dân Việt Nam.

Nguồn tham khảo: https://tapchimoitruong.vn/thien-nhien-va-moi-truong-viet-nam-85/H%C3%ACnh-%E1%BA%A3nh-ch%C3%BA-L%E1%BB%A3n-trong-tranh-%C4%90%C3%B4ng-H%E1%BB%93-21425